Ấm nồng bát cháo ấu tẩu trên cao nguyên đá Đồng Văn

Cháo ấu tẩu trên cao nguyên đá Đồng Văn là món đặc sản nổi tiếng. Nhiều người nói rằng, nếu chưa thưởng thức cháo ấu tẩu thì xem như đến Hà Giang. Vậy món ăn này có gì đặc biệt đến vậy?

Ấm nồng bát cháo ấu tẩu trên cao nguyên đá Đồng Văn

Đêm trên cao nguyên đá, cái rét len lỏi khắp cơ thể, khí hậu lạnh giá là đặc trưng của vùng đất này. Đặc biệt vào các tháng mùa Đông, trên khu vực Cao nguyên đá Đồng Văn thường xuất hiện sương muối, băng giá và tuyết. Cũng bởi “đặc sản” khí hậu này mà nhiều du khách đã cất công tìm đến để mong một lần được thấy tuyết rơi.

Trong cái giá lạnh vùng cao, khi cơ thể đã mệt mỏi rã rời thì bát cháo ấu tẩu trở thành món ngon không gì sánh được.

Cháo ấu tẩu không chỉ là món ăn ấm lòng khi lạnh giá mà còn có tác dụng thư giãn gân cốt, giảm đau xương nhức cơ, hồi phục sinh lực. Đặc biệt, khi ăn vào buổi tối thì có tác dụng rất tốt cho giấc ngủ.

Cách chế biến cháo ấu tẩu

Cháo ấu tẩu ở Hà Giang được làm từ nguyên liệu là củ ấu tẩu. Củ ấu tẩu còn có tên gọi là ô đầu hay phụ tử, thường mọc ở vùng núi cao, khí hậu lạnh, thường có ở các tỉnh phía Bắc Việt Nam. Bề ngoài giống củ ấu miền xuôi, nhưng là 2 loại hoàn toàn khác biệt. Củ ấu tẩu mọc trên đá, rất cứng. Đây là một loại củ được xếp vào loại cực độc. Lượng độc từ củ ấu tẩu thậm chí có thể làm cho người ta bị tê cứng chân tay, đông máu mà chết nếu ăn trực tiếp cả củ. Thế nhưng, bạn không cần lo lắng, bởi theo y học, củ ấu tẩu nếu được chế biến kỹ lưỡng và đúng cách sẽ trở thành một vị thuốc rất tốt cho sức khỏe.

Từ xa xưa, người Mông đã dùng củ ấu tẩu ngâm rượu xoa bóp để trị đau nhức hay cảm gió. Sau đó, người ta nấu cháo để làm món giải cảm, rồi cứ dần dần lại được chế biến ăn kèm thêm với thịt băm, chân giò, các loại rau thơm, hạt tiêu, hay măng chua.

Món cháo ấu tẩu thì được chế biến qua rất nhiều công đoạn phức tạp. Để khử độc tố thì sau khi rửa sạch, củ ấu tẩu sẽ được ngâm trong nước gạo đặc sánh để qua đêm. Sau đó, củ ấu tẩu tiếp tục được ninh nhừ trong thời gian 5-6 tiếng, vì củ ấu tẩu rất cứng nên phải ninh đến khi nào nó tự nhừ mới sử dụng được. Theo kinh nghiệm của đồng bào Mông, một nồi cháo to chỉ cần sử dụng vài củ ấu tẩu là đủ. Khi ninh củ ấu tẩu có thể dùng nồi cơm điện ninh từ 5 chiều ngày hôm trước đến tận 6 giờ sáng hôm sau. Nếu nấu bếp củi thì thời gian củ ấu tẩu nhừ sẽ lâu hơn. Nhưng tuyệt đối không được sử dụng nồi áp suất để ninh củ ấu tẩu. Bởi vì nồi áp suất sẽ làm củ ấu tẩu nhanh nhừ nhưng độc tố trong củ vẫn còn, có thể bị trúng độc nếu ăn phải.

Gạo để nấu cháo là thường là gạo nếp cái hoa vàng và một phần gạo tẻ, được nấu cùng nước hầm xương và đun với lửa nhỏ cho đến khi hạt gạo nhừ và sánh. Củ ấu tẩu sau khi ninh nhừ và mềm thành dạng bột sền sệt, bở và tơi sẽ được nấu cùng cháo. Bột củ ấu và cháo nấu cùng nước hầm xương từ chân giò lợn để tạo vị ngọt tự nhiên. Để cháo ấu tẩu nhừ và sánh nhuyễn, người nấu sẽ đun cháo trên lửa nhỏ liu riu, lúc nào cũng bốc hơi lục sục. Một điều bắt buộc khi nấu cháo ấu tẩu đó là để biết cháo đã ăn được hay chưa, người nấu sẽ phải nếm thử một lượng nhỏ. Nếu cảm thấy đầu lưỡi tê cứng có nghĩa là củ ấu tẩu chưa loại bỏ hết độc, chưa thể ăn được . Chỉ khi không thấy tê đầu lưỡi tức là cháo chín và có thể thưởng thức.

Cháo ấu tẩu được ăn kèm thịt nạc băm, trứng gà tươi  cùng với ớt, tiêu, hành, rau mùi và tía tô để tăng thêm hương vị. Bát cháo ấu tẩu sánh, mịn, tỏa ra mùi thơm đặc trưng và bốc khói nóng hổi, thơm lừng. Vị đắng của ấu tẩu được cân bằng với hương vị béo ngậy của móng giò, vị ngọt tự nhiên của thịt và cháo tạo cảm giác hấp dẫn lạ miệng, ấm áp trong đêm lạnh.

Cháo ấu tẩu có bán vào bốn mùa nhưng chỉ bán vào buổi tối. Bởi đây là lúc cơ thể cần được bồi bổ nên món cháo nhiều dinh dưỡng này có tác dụng bồi bổ cơ thể rất tốt. Ngoài ra, cháo áo tẩu ăn vào đêm sẽ giúp giữ ấm cơ thể và có tác dụng giải cảm.

Ăn cháo ấu tẩu ở đâu khi du lịch Hà Giang?

Cháo ấu tẩu thường được bán sau 7 giờ tối. Tại Hà Giang, có nhiều nơi bán cháo ấu tẩu. Bạn cũng có thể tham khảo những quán chuyên bán cháo ấu tẩu khá đông khách sau:

- Cháo ấu tẩu Ngân Hà,cháo ấu tẩu Hương trên đường Trần Hưng Đạo, thành phố Hà Giang
- Quán cháo Mộc Miên ở thị trấn Đồng Văn.

Nhiều người gọi vui cháo ấu tẩu là cháo thuốc độc, cháo đắng. Nhưng nhìn chung, đây là một vị thuốc quý tốt cho sức khỏe và là một món ngon nổi tiếng tại cao nguyên đá Đồng Văn, Hà Giang.